KOTOWICE

MALOWNICZO POŁOŻONA WIEŚ W GMINIE SIECHNICE Z CIEKAWYM WĄTKIEM HISTORYCZNYM I SKARBEM

Kotowice (niem. Kottwitz) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Siechnice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.

Nazwa

Niemiecki geograf oraz językoznawca Heinrich Adamy wywodził nazwę bezpośrednio od polskiego określenia kota – „von kot, kotka = Katze”. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako pierwotną nazwę wymienia ją w staropolskiej formie „Kotowicz” podając jej znaczenie „Katzendorf” – „Wieś kotów”. Niemcy zgermanizowali nazwę miejscowości na Kottwitz w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie. W 1936 r. niemiecka administracja nazistowska zmieniła nazwę wsi na Jungfernsee. W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Cothowiczi.

Wieża widokowa

W Kotowicach znajduje się stalowa wieża widokowa (dokładnie w przysiółku Utrata nad brzegiem Odry), która ma 40 m wysokości (w 2014 r. miała być podwyższona o 17 metrów, czego nie zrealizowano). Pozwala ona na obserwację większości terenów Natura 2000 „Grądy gmin Siechnice i Czernica”, panoramę aglomeracji wrocławskiej i dużej części Dolnego Śląska – masywu Ślęży, Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich oraz Sudetów.

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, z 1923 r.

Przyroda

Na wschód od wsi znajdują się duże kompleksy lasów grądowych, w których stwierdzono skrajnie rzadki gatunek storczyka, kruszczyka ostrego (Epipactis leptochila subsp. neglectica) oraz bardzo liczną populację kruszczyka szerokolistnego (Epipactis helleborine), którego liczebność szacuje się na kilka tysięcy osobników, ulokowanych w kilku subpopulacjach.

Skarb kotowicki

6 grudnia 1972 r., w piasku pochodzącym z obecnie nieczynnej żwirowni znajdującej się na południowy wschód od wsi, znaleziono gliniane naczynie z kolekcją wczesnośredniowiecznych, co najmniej 1090 monet i 300 ozdób srebrnych datowanych na okres po 983 roku.

(źródło: Wikipedia)

Grupa dzieci siedzących w rzędach na schodach, na górze w rzędzie stoją dorośli. Fotografia czarnobiała.
Chłopcy w grupie, niektórzy trzymają drewniane belki.
TO LUDZIE TWORZĄ I ZACHOWUJĄ HISTORIĘ – CZAS MIJA, PAMIĘĆ POZOSTAJE

W Bibliotece Publicznej w Kotowicach proces gromadzenia materiałów i fotografii z historii miejscowości rozpoczął się w 2014 roku. Początkowo były to rozmowy z czytelnikami, następnie z coraz większą grupą mieszkańców. Zaowocowało to pierwszymi spisanymi wspomnieniami. Bardzo istotne w tym procesie okazały się kontakty z osobami, które nie mieszkają już w Kotowicach. Okazało się, że posiadają one często więcej materiałów niż osoby obecnie zamieszkujące miejscowość. Wiele osób z przyjemnością wybrało się w tę podróż w czasie.

Niestety powódź z 1997 r. zniszczyła wiele materiałów i fotografii. Udało się jednak zgromadzić dość obszerny zbiór. To m.in. historia parafii, szkoły, ale też wiele prywatnych wątków.

Rodzina na schodach domu. Fotografia czarnobiała.
Na polu kobieta z dzieckiem na ręku stoi obok konia, w tle drugie dziecko.
BEZCENNY DOBROWOLNY WKŁAD

Zatrzymywanie chwil, spisywanie dziejów, gromadzenie dokumentacji papierowej i fotograficznej, to piękny proces i zapraszamy do współudziału każdego, kto zechce podzielić się swoim kawałkiem historii Kotowic.

Materiały – zdjęcia, dokumenty, wycinki z gazet, opowieści spisane i te przekazywane ustnie, a także każdą inną dowolną formę – można przekazywać do pani Ewy Solińskiej w Bibliotece Publicznej w Kotowicach.

Zbiory będą gromadzone w bibliotece, będą również sukcesywnie zdigitalizowane i zamieszczane w archiwum online na:
Szkoła podstawowa w Kotowicach, stare fotografie budynku, ludzi, świadectw.
Stare fotografie powodzi z 1997 roku.
Krótka prezentacja historii kościoła parafialnego w Kotowicach
Stare pocztówki z Kotowic.
SKARB  KOTOWICKI

Fotografie Skarbu stanowią własność Muzeum Miejskiego Wrocławia.

Skarb to znalezisko archeologiczne, kolekcja wczesnośredniowiecznych, co najmniej 1090 monet i 300 ozdób srebrnych.

Odzyskana część znalezisk, zachowanych najczęściej w stanie uszkodzonym lub fragmentarycznym, znajduje się w zbiorach Muzeum Archeologicznego oraz Gabinetu Numizmatyczno–Sfragistycznego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

Kotowicki skarb. Monety i biżuteria na białym tle.
Kotowicki skarb. Monety i biżuteria na ciemnoszarym tle.

Skarb monet i ozdób srebrnych, został odkryty 6 grudnia 1972 w Komorowicach, w piasku pochodzącym z obecnie już nieczynnej żwirowni znajdującej się na południowy–wschód od wsi Kotowice. Odkrycia dokonali robotnicy Doświadczalnych Zakładów Zootechnicznych w Siechnicach,podczas budowy owczarni. Dostrzegli oni wówczas rozbite naczynie gliniane z zawartością w postaci srebrnych ozdób i monet. O odkryciu powiadomiono kierownika Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Zabezpieczono jednak jedynie niewielką część skarbu i niestety nie powiadomiono wojewódzkiego konserwatora zabytków. Dopiero prywatni kolekcjonerzy z Krakowa zwrócili uwagę na to znalezisko Muzeum Narodowemu w Krakowie, które w połowie marca 1973 poinformowało konserwatora zabytków archeologicznych na ówczesne województwo wrocławskie. Wtedy podjęto akcję poszukiwawczą, w wyniku której odzyskano około 300 monet i ozdób znajdujących się w posiadaniu 60 osób prywatnych, doprowadzono również do rozbiórki owczarni, wykuwając około 720 monet oraz ozdób całych i połamanych, odzyskując ostatecznie około 75% pierwotnej zawartości skarbu.

Cały depozyt datowany jest na 983 r.- 995/1010 r. Obok zwartego zespołu monet datowanego na lata 983-85 r. wystąpiły egzemplarze młodsze, jak na przykład denary saskie księcia Bernarda I ( 995-1010 r. ) i Bernarda II (1010-1025 r.) czy fenigi Ottona i Adelajdy które były bite po 985 r, być może koło 995 r.

Kotowicki skarb. Biżuteria na białym tle.
Kotowicki skarb. Biżuteria na białym tle.

Najładniejszą ozdobą kobiecych głów były srebrne zausznice, różniące się formą i rodzajem dekoracji. Sądząc po detalach konstrukcji, część z nich była noszona w uszach jako kolczyki. Formowano je z drutów wygiętych w pierścień o średnicy 2,5–3 cm, którego jeden prosto ucięty koniec zatykano w oczko zwinięte na drugim końcu rozklepanego w taśmę drutu. Dolna partia kabłąków była dekorowana w różnoraki sposób, w zależności od upodobań i specyfiki regionalnej.

Kotowicki skarb. Monety i biżuteria na czerwonym tle.
Kotowicki skarb. Biżuteria na czerwonym tle.

Klamry do kolii o kształcie wydłużonego owalu o końcach zwiniętych w uszka. Środek klamry jest zaznaczony wypukłym żeberkiem wyprofilowanym w blaszce. Powierzchnie są zdobione ornamentem rytym lub wybijanym stempelkiem. Podwójne uszka na końcach niektórych klamer sugerują, że były do nich przytwierdzone dwa sznury paciorków.

Kotowicki skarb. Ozdobne zawieszki na czerwonym tle.
Kotowicki skarb. Ozdobna zawieszka na białym tle.
Kotowicki skarb. Srebrne ozdoby na czarnym tle.

Kaptorgi: Srebrne ozdoby w formie prostokątnych niewielkich pojemników/ kapsuł, obecnie silnie spłaszczonych. Mogły one stanowić element kolii lub odrębne zawieszki. Kaptorgi służyły do przechowywania amuletów, pachnideł a późniejszym okresie także relikwii. Jedna z kaptorg posiada plastyczne zdobienie w postaci czterech figurek zwierzęcych wykonanych z cienkiej blaszki zwiniętej w formę zwierzęcego korpusu, ozdobionych taśmą filigranową, obecnie uszkodzoną. Same figurki są silnie spłaszczone i uszkodzone. Kaptorgi z analogicznym ornamentem pochodzą ze skarbu z Piasków- Dramina gm. Wolin. (zbiory Muzeum Narodowego w Szczecinie)

Paciorki wykonane z uformowanych półkoliście srebrnych blaszek, zdobione techniką granulacji, polegającej na układaniu motywów ornamentacyjnych z maleńkich granulek przytwierdzanych do podłoża. Paciorki metalowe noszono zestawione w kolie samodzielnie lub w połączeniu z paciorkami wykonanymi z innych surowców: szkła, bursztynu czy też kamieni półszlachetnych.

Kotowicki skarb. Element biżuterii na czarnym tle.

Fragment srebrnej ozdoby w kształcie ludzkiej twarzy. Jest to jeden z najbardziej oryginalnych i tajemniczych elementów skarbu, gdyż nie ma on analogii wśród ozdób srebrnych z innych skarbów siekańcowych rozsianych po całym terytorium naszego kraju. Możliwe, że analogii należałoby szukać w celtycko-germańskim kręgu kulturowym, lub nieco bardziej egzotycznym blisko, a nawet dalekowschodnim.

Kotowicki skarb. Odbicie twarzy, maska na białym tle.

Cegła oraz fragmenty zaprawy pochodzące z owczarni w Komorowicach. Widoczne są tkwiące w nich jeszcze elementy ozdób i monet.

Kotowicki skarb. Cegła i fragment zaprawy pochodzący z owczarni w Komorowicach.
Kotowicki skarb. Cegła i fragment zaprawy pochodzący z owczarni w Komorowicach.

Skarb kotowicki składa się z co najmniej 300 srebrnych ozdób i ponad 1090 srebrnych monet, najczęściej uszkodzonych i zachowanych w niewielkich fragmentach.

Monety wchodzące w skład skarbu to:

  • 204 arabskie dirhemy
  • 2 fragmenty miliarensów bizantyjskich
  • 69 półbrakteatów z Hedeby
  • 39 monet czeskich typu bawarskiego, typu I i II i starsze odmiany typu III
  • 894 różnych monet zachodnioeuropejskich w tym denary i półbrakteaty (167 całych i 719 fragmentów)
    • monety bawarskie – króla Arnulfa, książąt bawarskich Henryka I, Henryka II, Ottona I i Henryka III
    • monety zachodnioszwabskie ze Strasburga i Breisach
    • monety wschodnioszwabskie z Augsburga – biskupa Ulryka i księcia Henryka III
    • denary nadreńskie – cesarza Ottona I
    • denary lotaryńskie z Metzu
    • denary frankońskie z Moguncji, Spiry i Wormacji
    • denary krzyżowe typu I i II
    • denary z Pawii

Ozdoby srebrne wykonane najczęściej techniką filigranu to:

  • ozdoby gotowe – najlepiej zachowane zausznice, paciorki i klamerki oraz naszyjniki, kaptorgi, kolczyki
  • elementy ozdób – blaszki, ułamki taśmy, druciki
  • półsurowiec do wyrobu ozdób oraz sztabki srebrne.

Cały depozyt jest datowany na okres po 983 roku.


Źródło opisów: Muzeum Miejskie Wrocławia

oraz Wikipedia

Ortofotomapy - źródło Powiatowy Zakład Katastralny Wrocław, serwis wrosip.pl, Kotowice lata 1966, 1974, 1982
Ortofotomapy - źródło Powiatowy Zakład Katastralny Wrocław, serwis wrosip.pl, Kotowice lata 1995, 2004, 2009
Ortofotomapy - źródło Powiatowy Zakład Katastralny Wrocław, serwis wrosip.pl, Kotowice lata 2010, 2012, 2014
Ortofotomapy - źródło Powiatowy Zakład Katastralny Wrocław, serwis wrosip.pl, Kotowice lata 2017, 2020, zdjęcie lotnicze źródło Instytut Herdera


Działania zrealizowane w ramach projektu grantowego “Konwersja Cyfrowa Domów Kultury” dofinansowanego z Funduszy Europejskich, którego operatorem jest Narodowe Centrum Kultury.

Logotypy projektu: Rzeczpospolita Polska, Unia Europejska, Fundusze Europejskie, Polska Cyfrowa
Social media & sharing icons powered by UltimatelySocial